www.smpax.fora.pl

Eleanor Roosevelt

Powództwo przeciwegzekucyjne: Jak powstrzymać niezasadną egzekucję komorniczą?

Źródło: [link widoczny dla zalogowanych]

Niestety, przynajmniej część naszych Czytelników miało lub będzie miało wątpliwą przyjemność otrzymania zawiadomienia o wszczęciu egzekucji bądź postanowienia o wyznaczeniu licytacji. Pozornie sytuacja, gdy do drzwi zapuka komornik, jest sytuacją bez wyjścia - co do zasady, wszelkie spory prawomocnie rozstrzygnął już sąd, a teraz następuje jedynie egzekucja orzeczenia. Istnieją jednak pewne środki prawne umożliwiające obronę zarówno dłużnikowi, jak i innym osobom poszkodowanym w postępowaniu egzekucyjnym. Dziś wyjaśniamy, w jaki sposób można wykorzystać powództwo przeciwegzekucyjne.

Jak sama nazwa wskazuje, opisywany środek ma charakter powództwa, które dłużnik lub inna osoba pokrzywdzona w trakcie egzekucji wytacza wierzycielowi. Powództwo takie nie jest natomiast skierowane przeciwko komornikowi. Jeżeli komornik łamie prawo, to osobie pokrzywdzonej przysługują inne środki, np. skarga na czynności komornika.

Powództwa przeciwegzekucyjne dzielimy generalnie na dwa rodzaje: o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, na podstawie którego prowadzona jest egzekucja oraz o zwolnienie spod egzekucji. Te pierwsze przysługują wyłącznie dłużnikowi, natomiast te drugie stosować mogą osoby trzecie, a więc osoby, wobec których nie toczy się dana egzekucja.

Pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

ażde postępowanie egzekucyjne prowadzone jest na podstawie tytułu wykonawczego (tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny opatrzony klauzulą wykonalności). Kiedy tytuł zostanie uchylony bądź też uchylona zostanie jego wykonalność, to postępowanie egzekucyjne nie może być dalej prowadzone. Celem pierwszego z omawianych rodzajów powództw jest więc doprowadzenie do uchylenia wykonalności tytułu wykonawczego, a tym samym zakończenie postępowania egzekucyjnego.

Pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego może żądać wyłącznie dłużnik (art. 840 K.p.c.). Żądanie takie może być oparte na kilku wskazanych w tym przepisie podstawach.

Po pierwsze, dłużnik może kwestionować zdarzenia, na których oparto klauzulę wykonalności, w szczególności istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądowym bądź też przejście tego obowiązku na inną osobę.

Przykład
Przeciwko panu X bank Y wystawił bankowy tytuł egzekucyjny z uwagi na niespłacony kredyt. Tytułowi temu sąd nadał klauzulę wykonalności. Pan X kwestionuje fakt istnienia jakiegokolwiek zadłużenia wobec banku - ma więc prawo wystąpić z powództwem przeciwegzekucyjnym o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, który nie został wydany przez sąd, lecz przez bank.

Po drugie, dłużnik może domagać się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w sytuacji, gdy po powstaniu tytułu egzekucyjnego (a w przypadku orzeczenia sądowego również po zamknięciu rozprawy) nastąpiło zdarzenie, wskutek którego wierzytelność wygasła lub nie może być egzekwowana. Zdarzenia takie mogą być bardzo różne - choćby spłata zadłużenia czy potrącenie. Spłata zadłużenia nie powoduje bowiem automatycznego zakończenia postępowania egzekucyjnego (chyba że nastąpi do rąk komornika) - jeżeli wierzyciel nie odstąpi od egzekucji, będzie się ona toczyła nadal, dopóki w drodze powództwa przeciwegzekucyjnego dłużnik nie obali tytułu wykonawczego.

Przykład

Sąd zasądził od spółki Y kwotę 50.000 zł na rzecz przedsiębiorcy X. Po uprawomocnieniu się wyroku (czyli tytułu egzekucyjnego) przedstawiciel spółki Y oświadczył przedsiębiorcy X, iż dokonuje potrącenia wzajemnej wierzytelności spółki Y wobec przedsiębiorcy X w kwocie 75.000 zł. Przedsiębiorca X nie wziął tego jednak pod uwagę (kwestionując wysokość wierzytelności) i wszczął postępowanie egzekucyjne. Spółka Y będzie miała pełne prawo domagać się pozbawienia wykonalności wyroku, gdyż wierzytelność w nim ujęta wygasła już w wyniku potrącenia.

Po trzeciej, powództwo przeciwegzekucyjne może również opierać się na stwierdzeniu, iż dłużnik spełnił już swoje świadczenie (nawet jeśli miało to miejsce przed procesem) pod warunkiem, że nie było to przedmiotem rozpoznania w sprawie przed sądem.

Przykład
Bank uzyskał korzystny wyrok przeciwko panu X, a następnie uzyskał klauzulę przeciwko żonie pana X, gdyż wyraziła ona zgodę na zaciągnięcie zobowiązania. Ponieważ pani X uważa, że umowa, na podstawie której bank dochodzi należności, jest nieważna, ma ona prawo w drodze powództwa przeciwegzekucyjnego domagać się pozbawienia wyroku wykonalności.

Wyłączenie przedmiotu spod egzekucji

Drugim rodzajem powództw przeciwegzekucyjnych są tzw. powództwa ekscydencyjne. Odmiennie od omawianych powyżej nie przysługują one dłużnikowi, lecz osobie trzeciej, której prawa zostały w egzekucji naruszone. Każda osoba może żądać zwolnienia zajętego przedmiotu spod egzekucji, gdy egzekucja z tego przedmiotu narusza jej prawa (art. 841 K.p.c.). Naruszenie praw osoby trzeciej może występować w wielu postaciach, warto więc przytoczyć tu kilka przykładów.

Przykład

Spółka X prowadzi egzekucję przeciwko panu Y. W toku postępowania egzekucyjnego komornik zajął znajdującego się w jego mieszkaniu laptopa. Pan Y twierdzi, iż komputer należy do jego pracodawcy - firmy Z, która fakt ten potwierdziła. Jeżeli wierzyciel nie odstąpi od egzekucji laptopa, firma Z będzie miała pełne prawo wystąpić przeciwko niemu do sądu o wyłączenie laptopa spod egzekucji, gdyż egzekucja ta narusza jej prawo własności.

Egzekucja cudzej rzeczy, np. przewłaszczonej na bank, stanowi najczęstszą przyczynę wytaczania powództw o zwolnienie spod egzekucji. Bywają jednak również bardziej skomplikowane przypadki.

Przykład

Pan X prowadzi egzekucję z nieruchomości przeciwko spółce Y. W toku postępowania okazuje się, że spółka Y zawarła przed wszczęciem egzekucji umowę przedwstępną z panią Z, zgodnie z którą zobowiązana była do zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości, z której prowadzona jest egzekucja. Ponieważ więc egzekucja narusza prawa pani Z, może ona wystąpić o zwolnienie nieruchomości spod egzekucji.

Niezwykle ważne jest, by z powództwem o wyłączenie spod egzekucji wystąpić w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa (najczęściej jest to dzień, w którym osoba dowiaduje się o zajęciu). Termin ten jest terminem zawitym i nie podlega przywróceniu. Nadto odmiennie niż w przypadku przedawnienia, naruszenie terminu zawitego sąd bierze pod uwagę z urzędu. Złożenie pozwu po upływie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa skutkować więc będzie oddaleniem powództwa.

Jak składać pozwy?

Powództwa przeciwegzekucyjne wytacza się przed sąd rzeczowo właściwy, w którego okręgu prowadzi się egzekucję. W zależności od wartości przedmiotu sporu będzie to więc albo sąd rejonowy, albo sąd okręgowy właściwy dla miejsca, w którym prowadzona jest egzekucja.

Jeżeli natomiast powództwo wytoczone jest przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego, pozew należy składać do sądu właściwości ogólnej, czyli z reguły sądu miejsca zamieszkania lub siedziby wierzyciela. Można to uczynić niezwłocznie po nadaniu orzeczeniu klauzuli wykonalności. Przed nadaniem klauzuli wykonalności złożenie powództwa nie jest możliwe.

Należy pamiętać także, by w pozwie zawarte zostały wszystkie zarzuty, jakie można podnieść na danym etapie sprawy. Niedopełnienie tego obowiązku skutkować będzie bowiem pozbawieniem prawa powoływania nowych zarzutów w dalszej części postępowania.

Oprócz tych niezbędnych elementów warto do pozwu wprowadzać wniosek o zabezpieczenie powództwa poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Regułą jest, że sądy taki wniosek uwzględniają, przy czym powinno to nastąpić stosunkowo szybko, nie później niż w terminie tygodnia od dnia wpływu sprawy do sądu.

Jak widać, powództwo przeciwegzekucyjne połączone z wnioskiem o zawieszenie egzekucji, może być niezwykle skuteczną bronią w walce z niesłusznymi roszczeniami. Należy jednak pamiętać o wszystkich wymogach formalnych (w szczególności o zachowaniu terminu), które mogą stanąć na przeszkodzie uwzględnieniu powództwa.

Więcej informacji o sposobach obrony przed egzekucją komorniczą znajdą Państwo w Gazecie Podatkowej za tydzień, 13 października, w dodatku "Jak można bronić się przed komornikiem sądowym?".

autor: Paweł Judek
Gazeta Podatkowa Nr 182 z dnia 2005-10-06

Eleanor Roosevelt

Działania komornicze (czyli postępowanie egzekucyjne) mogą być prowadzone tylko na podstawie tytułu wykonawczego. Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Tytuł egzekucyjny to określony dokument stwierdzający obowiązek określonego świadczenia. Najczęściej takim tytułem egzekucyjnym są rozstrzygnięcia sądu w postaci wyroków czy nakazów zapłaty.
Z Pana opisu wynika, że wierzyciel uzyskał przeciwko Panu tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty i prawdopodobnie na podstawie tego dokumentu zostało wszczęte postępowanie komornicze i w konsekwencji zajęcie rachunku bankowego.
Sąd z urzędu przesyła odpis pozwu i nakazu zapłaty stronie pozwanej, aby umożliwić jej zapoznanie się z zarzutami zawartymi w pozwie i podjecie obrony w postaci wniesienia sprzeciwu. Dlatego dziwi mnie Pana stwierdzenie, że o nakazie zapłaty dowiedział się Pan dopiero po zajęciu konta bankowego przez komornika.
Z pytania wynika, że został Panu przywrócony termin do wniesienia sprzeciwu i Pan ten sprzeciw wniósł.
Zgodnie z art. 505 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) w razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty traci moc, a przewodniczący wyznacza rozprawę i zarządza doręczenie powodowi sprzeciwu razem z wezwaniem na rozprawę.
Jak wynika z powyższego artykułu, jeśli skutecznie wniósł Pan sprzeciw, to nakaz (tytuł wykonawczy) traci moc, a dalsze rozpoznanie sprawy odbywa się na rozprawie.
Podkreślenia wymaga, że utrata mocy nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym na skutek wniesienia sprzeciwu następuje z mocy prawa i czyni niedopuszczalnym wszelkie dalsze czynności zmierzające do egzekwowania roszczenia, w tym nadanie klauzuli wykonalności.
Jeżeli nakaz zapłaty utracił moc, sąd, który go wydał, nie powinien nadawać mu klauzuli wykonalności, a jeżeli już to uczynił, powinien uchylić postanowienie w tym przedmiocie na podstawie art. 359 § 1 K.p.c.
W zwykłym toku postępowania spór toczy się od początku i obie strony są w takiej samej sytuacji procesowej, jak przed wydaniem nakazu. Problem pojawi się wówczas, gdy okaże się, że pomimo prawidłowego wniesienia sprzeciwu przez pozwanego nakaz zapłaty został zaopatrzony w klauzulę wykonalności i wydany wierzycielowi, który skierował tak powstały tytuł wykonawczy do egzekucji.
Przepis art. 824 § 1 pkt 2 K.p.c. stanowi, że postępowanie umarza się w całości lub części z urzędu, jeżeli egzekucja jest ze względu na przedmiot lub osobę dłużnika niedopuszczalna. Natomiast zgodnie z art. 825 pkt 2 K.p.c. organ egzekucyjny umorzy postępowanie w całości lub części na wniosek, jeżeli tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności prawomocnym orzeczeniem.
Orzeczeniem pozbawiającym tytuł wykonawczy wykonalności jest m.in.:

1. wyrok wydany na podstawie art. 840 K.p.c., pozbawiający tytuł wykonawczy wykonalności lub ograniczający go;
2. postanowienie sądu II instancji uchylające klauzulę wykonalności lub rygor natychmiastowej wykonalności;
3. orzeczenie stwierdzające całkowite albo częściowe nieistnienie obowiązku objętego tytułem wykonawczym (gdy wytoczenie powództwa z art. 840 K.p.c. nie wchodzi w rachubę), np. wyrok uwzględniający powództwo o ustalenie nieistnienia należności, wyrok uchylający lub zmieniający prawomocny wyrok zasądzający świadczenie (wydany w wyniku skargi o wznowienie).
Poprawnym wydaje się wnioskowanie, że skoro nakaz zapłaty będący podstawą egzekucji (art. 776 K.p.c.) utracił moc wskutek wniesienia sprzeciwu przez skarżącego, to nie można prowadzić postępowania egzekucyjnego w oparciu o nieistniejący prawnie tytuł egzekucyjny.
Utrata mocy przez nakaz oznacza, że orzeczenie przestaje istnieć, a dalsze postępowanie toczy się na drodze właściwego postępowania (zwykłego lub odrębnego) według przepisów o postępowaniu przed sądami I instancji. Z tych względów sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym jest środkiem zaskarżenia o charakterze restytucyjnym, albowiem sprawa powraca do początkowego etapu, jak gdyby zaskarżone orzeczenie nie zostało wydane. Podzielić należy pogląd, że cofnięcie sprzeciwu jest niedopuszczalne.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, najbardziej przekonujące wydaje się przyjęcie stanowiska, że z wymienionych wyżej przepisów art. 505 § 1 oraz art. 824 i 825 K.p.c. wynika obowiązek umorzenia (z urzędu) postępowania egzekucyjnego, którego prowadzenie od momentu utraty mocy przez tytuł egzekucyjny – w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym – jest niedopuszczalne.
Nie budzi wątpliwości kwestia, że działanie komornika (egzekucja) prowadzone na podstawie nakazu zapłaty, który utracił moc, może doprowadzić do niepowetowanej szkody dłużnika.
Wbrew pozorom nierzadkie są przypadki, kiedy postępowanie egzekucyjne jest wszczynane i prowadzone po cofnięciu tytułu wykonawczego (nakazu zapłaty). Typowa sytuacja zachodzi wtedy, gdy sąd przywraca stronie termin do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty, po tym jak stwierdził już prawomocność nakazu i wydał tytuł wykonawczy z klauzulą wierzycielowi. Za zasługującą na aprobatę uznać należy praktykę uchylania przez sąd procesowy jednocześnie z postanowieniem o przywróceniu terminu także postanowienia w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności lub stwierdzenia prawomocności nakazu. Jeżeli sąd procesowy uchyli klauzulę wykonalności, to takie rozstrzygnięcie wiąże sąd nadzorujący egzekucję i komornika (art. 360 K.p.c.).
Reasumując powyższe, uważam, że powinien Pan niezwłocznie przedstawić komornikowi orzeczenie sądu o uchyleniu klauzuli wykonalności. Komornik w takiej sytuacji zobligowany jest umorzyć postępowanie egzekucyjne, które toczyło się na podstawie takiego nakazu zapłaty, któremu sąd uchylił klauzulę wykonalności.
Jeśli chodzi o złożenie przez komornika pieniędzy do depozytu sądowego, to zgodnie z art. 808 K.p.c. – jeżeli złożona w postępowaniu egzekucyjnym kwota pieniężna nie podlega natychmiastowemu wydaniu, powinna być złożona na rachunek depozytowy sądu.
Z zasady komornik powinien bez zbędnej zwłoki przekazać wierzycielowi kwoty wyegzekwowane od dłużnika. Jeżeli jednak z różnych względów nie będzie mógł tego uczynić, ma obowiązek złożoną w postępowaniu egzekucyjnym kwotę złożyć do depozytu sądowego.
Złożenie do depozytu sądowego jest czynnością techniczną i nie mają do niego zastosowania przepisy art. 692-693 K.p.c. oraz rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 września 1965 r. o zasadach i trybie postępowania w sprawach o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego.
Dlatego komornik nie musi występować do sądu o zezwolenie mu na złożenie do depozytu sądowego kwot pieniężnych uzyskanych w egzekucji (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 05.12.1986 r., III CZP 62/86).
W chwili obecnej komornik nie ma prawa pobrać pieniędzy z depozytu sądowego do czasu, kiedy sprawa nie zostanie prawomocnie zakończona przed sądem.
Jeśli pomimo utraty mocy przez nakaz zapłaty komornik nadal prowadzi postępowanie egzekucyjne, powinien Pan skierować do sądu skargę na działania komornika, domagając się w niej umorzenia postępowania egzekucyjnego.
Skargę należy wnieść do sądu rejonowego, przy którym działa dany komornik. Skargę składa się na piśmie i powinna ona spełniać wszystkie wymagania pisma procesowego.
Skarga powinna być złożona w terminie 7 dni od daty czynności, gdy strona była przy niej obecna lub o jej terminie zawiadomiona. W innych wypadkach termin ten liczy się od daty zawiadomienia strony o dokonaniu czynności, w braku zawiadomienia od daty dowiedzenia się o niej, a w przypadku zaniechania – od daty, w której czynność powinna być dokonana.
Od skargi na działania komornika pobierana jest opłata w kwocie 100 zł niezależnie od wartości egzekwowanej należności.
Drugim rozwiązaniem jest zwrócenie się do sądu o podjęcie działań nadzorczych wobec komornika. Zgodnie z art. 759 § 2 K.p.c. sąd może z urzędu wydawać komornikowi zarządzenia zmierzające do zapewnienia należytego wykonania egzekucji oraz usuwać spostrzeżone uchybienia. Wniosek taki nie podlega żadnym opłatom – w tym zakresie jest korzystniejszy od skargi. Jednak ma jedną podstawową wadę w porównaniu ze skargą: sąd nie jest zmuszony do rozpoznania takiego wniosku. Sąd może bowiem z urzędu podjąć takie działania, ale nie jest do tego zobowiązany. W przypadku skargi natomiast na sądzie ciąży obowiązek jej merytorycznego rozpatrzenia.
Proszę również pamiętać, że w sytuacji gdy działania komornika wyrządzają szkodę, można zażądać od niego odszkodowania. Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji komornik ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu czynności. Dodatkowo za powstałą szkodę odpowiada Skarb Państwa na podstawie art. 417 K.c., gdyż szkoda wywołana przez komornika powstała przy wykonywaniu władzy publicznej.
Skarga na komornika - pomyłka w egzekucji
Pytanie: Dziś się dowiedziałam, że komornik zajął mi konto na kwotę ponad 2000 złotych. Nie dostałam wyroku, ani nie pamiętam komu mogłam zalegać z taką kwotą. Na koncie mam oczywiście więcej niż kwota wolna od zajęcia i boję się, że komornik zabierze mi te pieniądze. Bank oczywiście umywa ręce bo on tylko ma wykonać polecenie komornika. Dowiedziałam się też, że komornik nie wnika w treść i zasadność wyroku nakazującego zapłatę tej kwoty, bo on ma tylko ten wyrok wyegzekwować. No i w związku z całą sytuacją mam takie pytania. Czy jak odwołam się do sądu to komornik wstrzyma egzekucję? Jeśli nie wstrzyma to w ciągu ilu dni bank przeleje te pieniądze z mojego konta na wskazane przez komornika? Skoro nie dostałam nigdy do rąk wyroku nakazu zapłaty to czy komornik może prowadzić tą egzekucję? (w banku zrobili mi ksero tytułu wykonawczego bo od komornika też jeszcze nic nie przyszło). Najprawdopodobniej (raczej 100%) jakaś pomyłka bo nikomu nie zalegałam więc co ja powinnam teraz zrobić?
Odpowiedź:

Przede wszystkim należy rozważyć dwie okoliczności: 1. Jeżeli egzekucja została pomyłkowo skierowana przeciwko Pani (tytuł wykonawczy został wydany przeciwko innej osobie), 2. Został wydany tytuł wykonawczy w postępowaniu, w którym została Pani pozbawiona możliwości obrony (pisma były doręczane pod zły adres, postępowanie zostało błędnie skierowane przeciwko Pani) W pierwszej sytuacji, gdy postępowanie egzekucyjne zostało błędnie skierowane do Pani majątku, środkiem zaskarżenia, którym może Pani zmienić niekorzystną sytuację, jest skarga na czynność komornika. Skargę wnosi się w terminie tygodniowym, liczonym od daty czynności, gdy strona była przy niej obecna lub była o jej terminie zawiadomiona, w innych wypadkach - od daty zawiadomienia strony o dokonaniu czynności, w braku zawiadamia - od daty dowiedzenia się o niej. O zajęciu rachunku bankowego powinna zostać Pani powiadomiona pismem skierowanym do Pani przez komornika. Od tej daty będzie biegł termin do wniesienia skargi na czynność komornika. W zawiadomieniu komornik wskaże osobę wierzyciela oraz tytuł wykonawczy stanowiący podstawę egzekucji. Składając skargę na czynność komornika, strona może złożyć wniosek o zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Decyzja w tym względzie zależy od uznania sądu. Więcej informacji na temat skargi na czynność komornika może Pani znaleźć w poradzie: Skarga na czynności komornika W drugiej sytuacji, jeżeli faktycznie nie otrzymała Pani żadnej korespondencji z sądu, w zależności od zaistniałej sytuacji faktycznej możliwym środkiem zaskarżenia jest skarga o wznowienie postępowania lub złożenie wniosku o przywrócenie terminu wraz z wniesieniem pisma, dla którego ma być przywrócony termin. Skargę można oprzeć między innymi na tej podstawie, że na skutek naruszenia przepisów postępowania, strona została pozbawiona możliwości działania. Naruszeniem przepisów postępowania, w wyniku których strona została pozbawiona możliwości działania, może być wadliwość w doręczeniu stronie pism pochodzących z sądu. Wskazać należy, iż złożenie skargi o wznowienie postępowania nie wstrzymuje wykonania orzeczenia. W razie gdy strona uprawdopodobni, że grozi jej niepowetowana szkoda, sąd może na wniosek strony wstrzymać wykonanie wyroku. Więcej na temat skargi o wznowienie postępowania może Pani znaleźć w poradzie: Przesłanki i tryb wznowienia postępowania cywilnego. Jeżeli postępowanie egzekucyjne nie zostanie zawieszone, bank przekaże zajęte środki na konto wskazane przez komornika niezwłocznie.
• XI - Kodeks postępowania cywilnego - Postępowanie egzekucyjne
Ustawaz dnia 17 listopada 1964 r.Kodeks postępowania cywilnegoDz.U. 1964 Nr 43, poz. 296; Dz.U. 1965 Nr 15 poz. 113; Dz.U.1974 Nr (...)

mieszkaniec_SM

To już przedrukowujemy gazety na naszym forum ?
Myślałam ze cytat jest dozwolony ale żeby cale artykuły ???